İnsan gücünün ve zihninin altından kalkamadığı her işte, yardımımıza makineler koşuyor. Daha düne kadar adım atabilen robotlara şaşırırken, bugün yapay zekanın yapabildikleri hayallerimizin bile ötesine gidiyor. Ne zaman gelecek ve yapay zekadan laf açılsa, akla gelen soru hep aynı: Robotlar dünyayı ele geçirecek mi?
Öncelikle sormamız gereken soru şu; robotlara karar verme hakkı verecek miyiz? Tek bir işi, yalnızca belirli yollarla yapabilen yapay zekaların ne kadar “zeki” olduğu sorusuna cevap verirken bocalamamız muhtemel. Hal böyleyken, makinelere “bizim yerimize karar alma hakkı” verme fikrini düşünelim. Tahminimce, “Olur mu öyle şey” diyenlerin sayısı bir hayli fazla. O zaman çoktan vermeye başladığımızın farkına varma zamanı gelmiş. Örneğin; Google Haritalar. Bir yol tarifi aldığınızda, Google sizin için en kısa ve uygun güzergahları belirliyor ve yanlış yola girmeniz durumunda hemen yeni bir güzergah çiziyor. Evimizden çıkıp, methini çok duyduğumuz kahveciye giderken hangi yolu tercih edeceğimiz kararını yapay zekanın verdiğini düşünmüş müydük hiç? Elbette bunlar çok büyük kararlar değil. Kahve içmeye gideceğimiz restorana henüz makineler değil biz karar veriyoruz.
Bugün birçok alanı, neredeyse tamamen, makinelere devretmiş durumdayız. Amerika’da hisse senedi alım satımlarının %80’i yapay zekalar tarafından yapılıyor. Santrallerin büyük çoğunluğu yapay zekaya devredilmiş, fabrikalarda işçilerin yerini makineler almış durumda.
Yine de, makineler şu anda oldukça kısıtlı çeşitlikte işleri yerine getirebiliyor. Daha önceki bir yazımda bahsetmiştim “yapay zeka; ne yapmasını söylersek onu yapar ve ne yapmamasını söylersek onu yapmaz”. Verdiği kararlar, yapay bilinci icad edene dek, bizim çizdiğimiz sınırlar içerisinde kalacak. Burada önemli olan konu bizim o sınırları ne kadar başarılı çizip çizemeyeceğimiz.
İlgini çekebilir: Hayır, Facebook Chatbotlar dünyayı ele geçirmeyecek
Makinelere karar alma hakkı verirsek, ortaya çok önemli bir sorun daha çıkıyor; hesap verebilirlik. Bir makinenin ortaya çıkardığı sorunların hesabını kimden ve nasıl sorabiliriz? Makinelerin doğruyu ve yanlışı ayrım kabiliyeti olabilirse ve isteyerek yanlışı tercih ederse onu cezalandıracak ve ıslah edecek bir cezanın da olması gerekir. Makineye verilebilecek herhangi bir cezanın caydırıcılığı olmayacaksa, kontrolü de sağlanamaz. Kontrolsüzlük ise kaosu ortaya çıkarır. Geliştiricisine ceza verilebilir mi? Elbette. Ama bu günümüz düşüncesiyle verilmiş bir cevap. Bir robot tarafından geliştirilmiş bir yapay zekanın sorumluluğunu kime yükleyeceğiz peki?
Makineler henüz istediğimiz kadar zeki değil. Bu durum yararımıza mı zararımıza mı siz karar verin. Ancak bizim yerimize ufak da olsa kararlar alabilecek seviyedeler, nitekim alıyorlar da. Düşünmemiz gereken temel soru şu: Güvenlik ve hesap verebilirlik nasıl sağlanacak? Bu soruya cevap bulduğumuzda artık bambaşka bir hayata hazır olacağız. Cevap veremezsek ne mi olur? Hazırlıksız yakalanırız.
